Σήμερα 19 Μαΐου έρχονται στη μνήμη μας τα χιλιάδες θύματα του
Ποντιακού Ελληνισμού κατά τη διάρκεια των αρχών του 20ου αιώνα. Ας θυμηθούμε
μέσα από τα παρακάτω αποσπάσματα τις δραματικές στιγμές εκείνης της περιόδου.
Οι πορείες του «λευκού θανάτου»
«Αφού άδειασαν
όλα τα σπίτια και έκαμαν τις επιλογές τους, φόρτωσαν την λεία τους σε κάρα. Σε
τρεις ώρες όλα είχαν τελειώσει. Αμέσως μετά φωτιές σάρωσαν όλα τα έρημα σπίτια
των Ρωμιών και ο καπνός ανέβηκε ψηλά στο ουρανό, σαν επίλογος του τέλους μιας
ιστορίας ενός λαού, που έζησε και μόχθησε στα χώματα εκείνα πάνω από 2.700
χρόνια. Ήσαν οι καπνοί που αντίκρισαν οι Ρωμιοί, όταν έστρεψαν το βλέμμα τους
στο αγαπητό τους χωριό, για να το αποχαιρετήσουν για τελευταία φορά, από την
πηγή, πριν από τα παρχάρια, όπου είχαν κάνει στάση.. Κάτι γκρέμισε μέσα τους. Ο
Παπαγιάννης κατάλαβε ότι όλα τα λόγια
του Τούρκου αξιωματικού ήσαν ψέμα. Ο δρόμος που πήραν, ήταν δρόμος χωρίς
γυρισμό. Οι μεγάλοι πολλά κατάλαβαν, τα παιδιά τίποτε. Αμέριμνα. Ακολουθούσαν
το μπουλούκι.. Ο δρόμος που ήρθαν τους ήταν γνωστός σαν δρόμος για τα παρχάρια,
σαν δρόμος χαράς και γλεντιού κάθε καλοκαίρι. Γιατί τώρα κανείς δεν γλεντάει,
γιατί τώρα οι μεγάλοι κλαίνε και με δάκρυα στα μάτια, από την πηγή, ατενίζουν
την Εσπιέ; Αυτά για τους μικρούς είναι ανεξήγητα. Αλλά ο φόβος μπήκε και στις
δικές τους ψυχές, γιατί αυτή τη φορά κάτι το ασυνήθιστο συνέβαινε. Οι συνοδοί
χωροφύλακες έγιναν βλοσυροί και σκουντούσαν με τα όπλα τους, να βιαστούν να
ξεκινήσουν, ώστε να φτάσουν έγκαιρα στον προορισμό της ημέρας εκείνης…»
Γ. Ανδρεάδης,« ΤΑΜΑΜΑ» σελ. 76-77
«Τον Ιούνιο
του 1914 έφθασα στην Επαρχία μου. Ύστερα από λίγες εβδομάδες κηρύχθηκε ο
παγκόσμιος πόλεμος κι’ άρχισε η νέα τραγωδία του ελληνισμού. Οι Τούρκοι επιστράτευσαν όλους τους νέους
Ποντίους από 21 έως 45 ετών και τους έστειλαν στο εσωτερικό της Ανατολής…στα
εργατικά τάγματα, να φτιάχνουν δήθεν τους δρόμους μεταξύ Ερζερούμ και
Σεβάστειας, στην πραγματικότητα όμως για να τους εξοντώσουν με την πείνα και
τις κακουχίες.
…Μετά την εξόντωση των Αρμενίων… ερχόταν τώρα
η σειρά των Ελλήνων. Ύστερα όμως από το θόρυβο που ξέσπασε στον ευρωπαϊκό και
αμερικανικό τύπο… οι Τούρκοι δεν τόλμησαν στην αρχή να προβούν σ’ αθρόες
σφαγές, αλλά σοφίστηκαν τη λευκή σφαγή (le massacre blanc). Το 1916 άρχισαν οι
εκτοπισμοί των Ελλήνων με σκοπό το θάνατο από την πείνα και τις κακουχίες. Οι άντρες
των πόλεων στέλνονταν μακριά, στο εσωτερικό, δήθεν να εργαστούν, μα εκεί οι περισσότεροι πέθαιναν από τις
κακουχίες και τον εξανθηματικό τύφο. Σε λίγο άρχισε κι ο εκτοπισμός στα χωριά.
Μα τα γυναικόπαιδα υποχρεωμένα να περνούνε ψηλά χιονισμένα βουνά…πεθαίναν
σωρηδόν στο δρόμο από το κρύο, την πείνα και τις αρρώστιες».
Καραβαγγέλης Γερμανός Μητρ.
Αμάσειας Πόντου(πρώην Μητρ.Καστοριάς)
